De Belgische internetcensor en hoe hem te omzeilen

HOERA, WE GAAN WEBSITES KUNNEN BLOKKEREN!
Leest u even mee: (nadruk in vet toegevoegd door mij)

Buitenlandse websites die illegale beelden aanbieden, kunnen binnenkort snel en efficiënt worden geblokkeerd. Althans als het aan minister voor Ondernemen en Vereenvoudigen Vincent Van Quickenborne (Open Vld) ligt, die daarmee vooral kinderporno van het net wil bannen.

In Noorwegen werd een relatief goedkoop systeem met blokkeringssoftware ontwikkeld, waarbij de internetdienstenleveranciers verplicht worden om hun DNS-servers (domain name service) aan te passen telkens men vaststelt dat er vanaf een welbepaalde domeinnaam illegale inhoud wordt aangeboden. Surfers komen in plaats van op het adres van de illegale leverancier terecht op een server van de overheid, met een website die aangeeft waarom de betreffende domeinnaam ontoegankelijk is gemaakt. (...)

Internetproviders als Telenet, Scarlet en Ispa zijn in ons land vragende partij om een gelijkaardig systeem in te voeren. "De politieke wil bestaat om op korte termijn een dergelijk systeem in werking te laten treden", zegt een medewerker van het kabinet van minister Van Quickenborne, die ook verantwoordelijk is voor telecommunicatie. "Alle betrokken partijen zitten op dezelfde lijn. De minister wil graag pragmatisch te werk gaan en wil op korte termijn een protocolakkoord afsluiten zodat de internetproviders op vrijwillige basis bepaalde sites kunnen laten blokkeren, in afwachting van een later uit te werken wetgevend kader. (...)

Volgens het plan zal de FCCU een geheime zwarte lijst opstellen van buitenlandse websites met illegale inhoud, die vervolgens zal worden overgemaakt aan de internetproviders. Uit de werkdocumenten van de werkgroep-Beirens die de redactie kon inkijken, blijkt dat niet alleen kinderporno wordt geviseerd, maar eventueel ook zoöfilie, necrofilie, internetoplichtingen zoals onder meer het gebruik van phishingwebsites, en haat- en racismewebsites.

Onduidelijk is nog of de federale politie volledig autonoom de zwarte lijst zal opstellen dan wel of bij deze beslissing ook het federaal parket zal worden betrokken. Een rapport, geschreven in opdracht van het Nederlandse ministerie van Justitie, kwam onlangs tot de conclusie dat de Nederlandse politie zelf niet de bevoegdheid heeft om te bepalen welke websites geblokkeerd dienen te worden.

MENSENRECHTEN BEDREIGD
De Liga voor Mensenrechten trekt alvast aan de alarmbel

:

De Liga voor Mensenrechten vreest gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting en klaagt een gebrek aan juridische waarborgen en externe controlemechanismen aan. (...) Juridische waarborgen en externe controlemechanismen zijn zo goed als afwezig.

De Chinese firewall roept bij ons veel negatieve connotaties op. Desondanks zijn de onderhandelingen om te komen tot een Belgisch Protocolakkoord inzake het blokkeren van bepaalde websites in afwachting van een wettelijke basis niet zo verschillend. Ook hier zal allerlei informatie ontoegankelijk worden voor de burger, zonder democratische inspraak. Uiteraard worden deze praktijken gelegitimeerd vanuit de terechte strijd tegen kinderpornografie, maar men geeft onmiddellijk aan dat dit ook in andere gevallen mogelijk moet kunnen zijn. Wat wordt het volgende? Ongetwijfeld is dit een zeer slechte evolutie.

Het Internet is geëvolueerd tot een instrument bij uitstek om de samenleving, alsook informatie en kennis, te democratiseren. Een staatscensor die vanuit een ivoren toren eenzijdig beslist wat de goegemeente kan zien en wat niet, hoort thuis in, al dan niet destijds gecensureerde, geschiedenisboeken.

De Liga is van oordeel dat de beslissing om over te gaan tot het blokkeren van websites een exclusieve bevoegdheid moet blijven van de rechterlijke macht. Het kan niet dat de politie carte blanche krijgt om naar eigen goeddunken bepaalde websites te blokkeren…

AANBODZIJDE ONGEMOEID, VRAAGZIJDE GEBLOKKEERD
Voor alle duidelijkheid, voor de niet-technisch onderlegden onder u: het gaat hier niet om het stilleggen of in beslag nemen van webservers waarop kinderporno staat, noch om het opsporen, arresteren of bestraffen van de schuldigen. Die websites, die webservers, en de criminelen die deze websites exploiteren, worden ongemoeid gelaten en kunnen blijven functioneren. Wat er wel gebeurt is dat het voor de modale Belgische internetgebruiker onmogelijk wordt om die websites te raadplegen. De blokkering kan makkelijk omzeild worden (zie verder), maar de modale gebruiker zal dat niet doen.

En nog voor alle duidelijkheid: het is niet omdat deze filter inwerkt op DNS-niveau en vanuit België gebeurt, dat het enkel zou gelden voor .be-domeinen. En evenmin heeft de organisatie die de registratie van .be-domeinen mogelijk maakt hier iets mee te maken. Het gaat om de vertaling van host- en domeinnamen naar IP-adressen, een stap die normaal gebeurt op de DNS-servers van de internettoegangsproviders.

In Noorwegen krijgt de internetgebruiker deze boodschap te zien bij een van hogerhand geblokkeerde website:



Dat er in het schreenshot hierboven [bron] "erogenous" staat in plaats van "erroneous", is vermoedelijk een onopzettelijke fout?


EEN HEEL KLEIN BEETJE CENSUREREN
Van bij de aanvang worden er al verborgen verleiders meegegeven die dit systeem aanvaardbaar moeten maken bij de publieke opinie.

• Het systeem zal vooral ingezet worden tegen kinderporno en phishing. Twee uiterst schadelijke fenomenen die te maken hebben met zware criminaliteit. Wie kan er nu tegen zijn om dàt te blokkeren?
• Internetproviders die dat wensen kunnen er vrijwillig gebruik van maken, in afwachting van een later uit te werken wettelijk kader. De providers worden dus (voorlopig) niet gedwongen. Wie kan er nu tegen een vrijwillig systeem zijn?
• Het gaat enkel om buitenlandse websites. Ha ja, want grondwetspecialist Francis Delperée vindt bijvoorbeeld dat het grondwettelijk verbod op censuur enkel geldt voor binnenlandse publicaties. Met het censureren van buitenlandse publicaties is volgens hem alvast grondwettelijk niets mis.
• Het systeem zal enkel inwerken op DNS-niveau, met andere woorden: in de vertaling van domeinnamen naar IP-adressen. Technisch gezien wordt het webverkeer niet tegengehouden, maar wordt het u wel onmogelijk gemaakt om een bepaalde website te "vinden".

Overigens ontvang ik wekelijks wel enkele spam-mails die phishing-links bevatten (en waartegen mijn Google Chrome-browser mij automatisch beschermt), maar ben ik tijdens de veertien jaar dat ik vrijwel dagelijks surf, nog nooit per ongeluk op een kinderporno-website gestoten. U wel?


GEVAARLIJK HELLEND VLAK
De gevaren zijn echter reëel:

• Eenmaal de infrastructuur en de procedures op punt staan om kinderporno en phishing te blokkeren, zal de druk vanuit allerlei belangengroepen toenemen om andere vormen van ongewenste inhoud te bannen. Het tegenargument "jamaar, het is technisch vrijwel onmogelijk om dat te blokkeren", zal niet langer opgaan.
• Om maar één voorbeeld te noemen: websites en weblogs waarin jonge meisjes op een positieve manier schrijven over anorexia. SP.a-kamerlid Magda De Meyer pleitte er al voor om dergelijke websites "van het net te halen". In Duitsland werd recent een anorexia-weblog geblokkeerd en uit de zoekresultaten en de cache van het Duitse Google-filiaal verwijderd na een beslissing van de "Bundesprüfstelle für jugendgefährende Medien" (poging tot vertaling: "Federaal Controle-orgaan voor Media die gevaarlijk zijn voor de Jeugd").
• Er wordt gezwaaid met de term "vrijwillig", maar die vrijwilligheid bestaat bij de internetprovider, niet bij de klant van die provider. Zal de klant de keuze hebben om al dan niet gebruik te maken van de filter? En zo ja, wordt het een opt-in of een opt-out systeem?
• Het wegmoffelen en onzichtbaar maken van maatschappelijk of politiek schadelijk geachte fenomenen, zoals radicaal-islamitische of neonazistische haatsites (genre Al Manar of Stormfront) maakt ons letterlijk blind voor ideologische stromingen die verontrustend maar reëel zijn. Nog nooit werd een zieke genezen door de ziektesymptomen onder een laag schmink te verbergen.

Bram Souffreau schreef hierover in december 2007, nadat Scarlet op eigen houtje kinderpornosites blokkeerde:

Het initiatief van Scarlet zet de poort wagenwijd open voor het filteren van andere internetsites, zoals online gokkantoren, alternatieve nieuwssites of extreem-rechtse of -linkse websites. Bovendien heb je bij Scarlet geen keuze. De filter uitzetten, hoort niet tot de mogelijkheden. Bij Scarlet krijg je dus een versie van het internet dat aan hun kijk op de wereld beantwoordt.

En zoals ik toen al in een reactie schreef: "Ik heb niets tegen het blokkeren van flagrant illegale sites, zolang het aan de bron gebeurt en op bevel van een rechter. Niet via het onderscheppen en blokkeren van doorgaand verkeer op het internet zelf, waarvan de doorgiftemechanismen volkomen inhouds-neutraal zouden moeten kunnen werken".


JEUGDBESCHERMING
Over schadelijke inhoud en de mate waarin de overheid ons daartegen moet beschermen, wil ik nog het volgende kwijt. Als liberaal acht ik volwassen mensen verantwoordelijk voor, en in staat tot, hun eigen bescherming tegen allerlei schadelijke of verslavende verleidingen en verlokkingen. De overheid mag volwassen burgers niet als kleine kinderen beschouwen of behandelen. U zult mij echter het belang van een efficiënte bescherming van de jeugd nooit horen minimaliseren, en niet horen ontkennen dat de overheid daarbij een rol kan spelen. In eerste instantie zijn het evenwel de ouders en de scholen die ervoor moeten zorgen dat hun kinderen niet met schadelijke inhoud in aanraking komen, bijvoorbeeld door het activeren of installeren van veilige filters op de computer waarmee gesurft wordt. De websites "Onze kinderen veilig online", "Click Safe" en Google Safesearch zijn hiervoor goede informatiebronnen.


OMZEIL DE BELGISCHE DNS-CENSOR
Wie zichzelf nu al immuun wil maken voor de centrale zwarte lijst van de overheid, kan ervoor opteren om gebruik te maken van de DNS-servers van OpenDNS. Routers en computers zijn normaal zo ingesteld dat ze automatisch een beroep doen op de DNS-servers van de internetprovider. Internetgebruikers kunnen hier van afzien door manueel andere DNS-servers in te vullen. OpenDNS is gevestigd in de VS, waar de grondwettelijke vrijheid van free speech beter wordt gerespecteerd dan in Europa.



Voorlopig kan ik u deze tip nog vrij en ongestraft meedelen, en voorlopig wordt trafiek van en naar de DNS-servers van OpenDNS nog niet geblokkeerd.