De TweeStromenGeneratie?

We leven in barre tijden: Financiële crisis, milieucrisis, economische crisis... waar is er geen crisis? Toch zijn er nog mensen en bedrijven die het verschil maken, die zelfs niet aangetast worden door welke crisis dan ook. Waarom? Niet alleen omdat ze ‘groot in omvang zijn’ maar omdat ze anders zijn, anders denken.

Ik wil me absoluut niet laten verleiden tot hokjes-denken – u leest verderop waarom - maar toch ben ik steeds meer geneigd een opdeling te maken in soorten mensen. Is dat vreselijk? Discriminerend? Ik laat het antwoord daarop in het midden maar ik stel het wel bij mezelf vast. Ik heb er zelfs een theorie over: onze wereld kent meer en meer een TweeStromenGeneratie. De conceptuele denkers en de mechanistische denkers, de 1+1=2 denkers de 1+1= 3 denkers. 

Een mechanistische denker, wat is dat?

Mechanistische denkers en doeners zijn mensen die denken vanuit hokjes, cijfers en rechtstreekse verbindingen. Het zijn 1+1=2-denkers, die de communicatie vanuit inlevingsvermogen niet echt opzoeken. Deze mensen zien de bovenliggende verbindingen en de achterliggende machinaties niet, ze kunnen niet doorheen of achter de zichtbare feiten kijken. Ze geraken niet verder dan de Excel-sheet of de naakte feiten. Ze kunnen ook geen eenheid zien in bijvoorbeeld een interieur, in communicatie en/of het overkoepelende geheel.

Dit is een heel merkwaardig gegeven. Wellicht heeft het te maken met onze opvoeding, zowel thuis als op school, die vaak vrij beperkend is. Vele zaken worden in hokjes geduwd, en creatief denken en verbeeldingskracht worden vaak bruusk afgeremd. Daarom zijn nogal wat van die mechanistische, koude denkers bang voor de hogere verbindingen, voor het conceptuele en zelfs voor het communicerende denk. Om het heel oneerbiedig te stellen: het valt me vaak op dat dergelijke mensen last hebben met emotioneel intelligente communicatie. Of dat ze enkel naar de eigen navel staren. Terwijl je uit die van anderen vaak meer kunt leren.

Men vertrekt eerder vanuit zichzelf, vanuit beperkingen, vanuit keiharde, naakte feiten, vanuit de eigen connotaties, vanuit de eigen wereld en niet vanuit wat anderen nodig hebben, wat anderen denken, waar anderen antwoorden op willen of wat anderen begeestert. Wat ze kennen en willen kennen, blijft wat hulpeloos hangen ter hoogte van het cijfer en de rechtstreekse mechanistische connectie. Al de rest beschouwen ze als bedreigend voor de eigen situatie.

De reden? Het onvermogen om dingen te zien vanuit een groter geheel. Het is natuurlijk ook makkelijker om iets strak afgelijnd en heel feitelijk te benoemen. En ja, ook met een feit omgaan is makkelijker. Dit soort van houding staat echter evolutie, vernieuwing en vooral het creëren van ‘een belevenis’ en/of een emotionele verankerde binding met mensen in de weg, zowel intern als extern. Zeker in bedrijven. Mechanistische denkers hebben processen en vooral veel uitgeschreven procedures nodig om te kunnen functioneren. Ik heb niks tegen procedures en dergelijke, omdat ze gewoon nodig zijn. Maar ze mogen niet versmachtend werken of foute mentale druk zetten waardoor mensen ieder initiatief of arbeidsvreugde verliezen.

Wanneer procedures angsten worden dan kerf je alle creativiteit, initiatief, motivatie, inspiratie en dus ook de zin om betrokken te zijn uit je bedrijf en mensen hun leven. En nogmaals: daarmee zeg ik niet dat ze onnodig zijn. Ze moeten alleen in de juiste context worden geplaatst en als richtlijn dienen, als houvast om op terug te vallen en als model voor duidelijkheid, zekerheid enzovoort. Zo'n 6 maand terug maakte ik nog kennis met een bedrijf waar procedures de norm zijn geworden. Het bedrijf is aan het versmachten. Het doodt elke vorm van initiatief, wringt eigen inbreng en werkplezier de nek om. Resultaat? De mensen verliezen ieder plezier in het werk, gebruiken de paraplu techniek, werken nine to five en verliezen iedere zelfverantwoordelijkheid. Mechanistisch denken...

Conceptuele denkers en doeners, verbonden denkers en doeners, 1+1 = 3 denkers en doeners?

Steve Jobs, het management van Hugo Boss en Nespresso: het zijn voor de hand liggende namen maar stuk voor stuk merken en namen die conceptueel denken of dachten. 1+1=3-denkers. Mensen die vanuit belevenis denken, die verbeeldingskracht inzetten, die eenheid zoeken en begrijpen in al zijn details en al die details ook tot één geheel kunnen verbinden. Het zijn mensen die zich inleven in wat iemand wil. Ze begrijpen mensen vanuit de mensen en bieden hen een geheel van uitzonderlijke ervaringen. 


Wie naar Apple of Nespresso kijkt, ziet en voelt ‘een verhaal’, een zinnenprikkelende, nauwkeurig story die in al zijn uitingen uitblinkt in evenwicht en consequent doorgetrokken waarden. Dat is de basis van conceptueel denken, van de 1+1=3 denker en voeler. Conceptueel denken vertrekt vanuit een verhaal en niet vanuit een koud, weinig begeesterend feit. Het vertrekt vanuit waarden en een hoger idee. En meer nog: vanuit de verbinding tussen die twee en het verhaal dat daardoor ontstaat. Conceptueel denken bevat meer dan losse feiten die winst als enige bestaansreden hebben. 


Conceptuele denkers/leiders vertrekken niet zozeer vanuit ‘de centen’ maar vanuit storytelling, het creëren van iets bijzonders, vanuit emoties en ervaringen. Merkwaardig is dat mensen zonder morren willen betalen voor een verhaal of een concept dat bepaalde emoties bevat. Mensen raken ook echt geïnspireerd door dit soort van mensen. Meer zelfs: de emotionele binding met een mens, een concept is vaak zo groot dat men bereid is om van Oostende naar Gent of zelfs van Brussel naar Londen te trekken om toch maar die intense emotie te ervaren. Maar conceptueel denken of verbindend denken communiceert ook emotioneel. Het zet emoties niet opzij, erkent ze en zet ze ook in. Het zorgt voor levendige debatten, inspirerende momenten, hanteren kritisch denken als basis voor vernieuwing en doen aan de nodige zelfreflectie. Confronterend? Ja, soms wel maar mijn inziens de echte norm voor evolutie en vernieuwing, voor onderlinge binding en binding met klanten. Kortom, ‘connecting the dots’ zoals Jobs het mooi uitdrukte!

Cijfers?

Ik wil zeker niet beweren dat cijfers geen rol spelen. Integendeel zelfs, ze zijn belangrijk. Het is echter wel zo dat de cijfers voortkomen uit het concept. Ze zijn een gevolg van een concept, en dat geldt zowel voor het kostenplaatje als voor de opbrengsten. Toen de iPhone voor het eerst op de markt belandde, zei de CEO van een groot telecombedrijf dat mensen nooit 700 euro zouden willen betalen voor een telefoon. Die uitspraak blijft een misser van formaat. De iPhone is immers niet alleen een telefoon (koude denken) maar is een concept. Hij vertelt een verhaal dat velen willen horen én beleven. Apple heeft ondertussen de hele telefoonmarkt ondersteboven gegooid. Niet alleen wat betreft marktaandeel maar vooral op het gebied van vernieuwing en conceptueel denken. En zoals al geschreven, dat is de andere kracht van conceptueel denken: het levert vernieuwende concepten op. Het verlegt echt grenzen.

Procedures?

Ook die hebben we nodig als conceptuele denkers nodig en we gebruiken ze naar hartelust. Alleen dienen ze om te ondersteunen, ruimte te geven voor creativiteit, duidelijkheid te creëren over feitelijke handelingen, veiligheid in bouwend, enz. Neem nu een controlesysteem voor cash geld, dat van de ene hand naar de andere hand moet gaan. Daar heb je dus procedures of transparante, beschermende maatregelen voor nodig. Dit vraagt een compleet andere insteek dan het volgen van procedures die je als manager het vals gevoel moeten geven dat alles veilig geregeld is omdat het in een procedure is gegoten. Het zijn net die procedures die beletten dat mensen zelfverantwoordelijk op een probleem gaan anticiperen.

Het wordt dus hoog tijd om na te denken over het nut van conceptuele denken, 1+1=3 denken, waarden, over ‘warm denken’ en het verbonden leiden van ondernemingen. In deze tijd, die er een is van een culturele, sociale, economische, ecologische en – ja, toch wel - spirituele revolutie, is het meer dan ooit een kwestie van zich door de juiste stroom te laten meevoeren. De TweeStromen hebben elkaar misschien nodig maar conceptueel denken of dieper verbonden emotioneel denken en vooral leiden en managen is de echte inspirerende aanpak die zaken op een hoger niveau tilt. Have fun.